Psychoterapia psychodynamiczna wywodzi się z psychoterapii psychoanalitycznej, która kładzie nacisk przede wszystkim na nieuświadomione procesy i powody ludzkiego cierpienia i dyskomfortu oraz na wpływ doświadczeń z przeszłości (dzieciństwa) na relacje z innymi ludźmi i z samym sobą. W odróżnieniu od innych nurtów psychoterapii nie skupia się tylko na rozwiązaniu bieżących problemów, które traktowane są raczej jako skutek i efekt nieprawidłowo skonstruowanej (niedojrzałej, zaburzonej) struktury osobowości, lecz właśnie na przekonstruowaniu jej tak, by w przyszłości pacjent mógł postępować oraz odczuwać siebie i otaczający świat w inny niż dotychczas sposób. 

Podobnie, jak w psychoanalizie ważną rolę odgrywają tzw. swobodne skojarzenia, czyli wypowiadanie przez pacjenta myśli, które na bieżąco przychodzą mu do głowy, niezależnie od tego, czego one dotyczą. Terapeuta interpretuje wyrażane przez pacjenta treści, odnosząc je od jego przeszłości, jak i teraźniejszości. Ważnym elementem samej terapii jest relacja terapeuty z pacjentem – gdzie ten pierwszy jest w zasadzie słuchaczem, zachęcającym do dzielenia się uczuciami, myślami i fantazjami, również dotyczącymi terapeuty.

Psychoterapia psychodynamiczna obok psychoanalizy jest najdłużej trwającym procesem „naprawczym” – zwykle trwa od kilku miesięcy do kilku nawet lat, co jest zrozumiałe, ponieważ za jej celem jest całościowa zmiana pacjenta, a nie tylko rozwiązanie bieżącego problemu.